Ngjitja dhe rënia nga froni shqiptar e Princ Vidit nëpërmjet fotografive historike të Excelsior


Nga Aurenc Bebja*, Francë – 14 Nëntor 2019

 

Gazeta franceze “Excelsior” e ka ndjekur nga afër ngjitjen dhe rënien nga froni shqiptar të Princ Vidit. Fotografitë e saj historike dhe ekskluzive Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, i ka sjellë për publikun shqiptar :

Mbretëresha e ardhshme e Shqipërisë (E martë, 11 Nëntor 1913, f.5)

Princesha Vilhelm Vid, e lindur princeshë Sofia e Schoenbourg-Waldenbourg-ut, gruaja e princit Vilhelm Vid, i cili sapo ka aplikuar për fronin e Shqipërisë.

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Sovrani i ardhshëm dhe vajza e tij (E shtunë, 29 nëntor 1913, f. 5)

Kjo është fotografia e fundit e princit Vilhelm Vid, kandidimi i të cilit për fronin e Shqipërisë është jashtëzakonisht serioz. Princi është me vajzën e tij.

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Durrësi, kryeqyteti i përkohshëm i principatës së Shqipërisë (E martë, 3 Shkurt 1914, f. 5)

Durrësi, pamjet e të cilit i botojmë këtu, do të shërbejë si kryeqytet i përkohshëm i Princit Vid, sovranit të ri të Shqipërisë. Durrësi është tashmë kryeqytet i njërës prej qeverive aktuale. Ky qytet luajti një rol të madh në luftërat e fundit ballkanike.

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Mbreti i ardhshëm i Shqipërisë (E martë, 10 shkurt 1914, Ballinë)

Fotografia e fundit e Princ Vidit (+) në Berlin. Sovrani i ardhshëm i Shqipërisë po pritet në Romë. Ai do të niset me anije nga Trieste për në Durrës.

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Princ Vidi dhe Markezi i San-Giuliano-s (E shtunë, 14 shkurt 1914, Ballinë)

Ne e dimë që Princ Vidi sapo ka shkuar në Romë përpara se të niset për në Shqipëri, vend i të cilit ai është sovran. Princi (1) pati një bisedë të rëndësishme me Markezin e San-Giuliano-s (2), ministrin e Punëve të Jashtme.

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Ardhja e Princ Vidit (E premte, 20 Shkurt 1914, Ballinë)

Princ Vidi (+), sundimtari i ri i Shqipërisë, mbërriti mëngjesin e djeshëm në Paris, nga Anglia. Princi u nis në mbrëmje për në kështjellën e Neu-Wied-it, ku synon të qëndrojë disa ditë para se të niset për në Durrës. (Central-Excelsior-Foto.)

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Uniforma e re e Princ Vidit (E shtunë, 28 shkurt 1914, Ballinë)

Princ Vidi është veshur këtu me uniformën e tij të re të gjeneralit shqiptar, të cilën do ta veshë gjatë hyrjes së tij në Durrës.

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Princ Vidi në Shën Petersburg (E enjte, 5 Mars 1914, f. 5)

Princ Vidi, pasi vizitoi carin në Shën Petersburg, u nis për në principatën e tij të Shqipërisë. Për ta mirëpritur atje nevojiteshin disa buçima (jehona), dhe që këto buçima ta nderonin, ishte i nevojshme një top; kështu që po transportojnë një të tillë për në Durrës, ku po përgatiten apartamentet e sovranit të ardhshëm.

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Çfarë po lë e ku po shkon (E premte, 6 Mars 1914, Ballinë)

Princ Vidi la kështjellën e tij të bukur Neuwied-it për të shkuar në Durrës ku, siç e dimë, ai do të ketë një akomodim më pak luksoz. Princi shoqërohet në Shqipëri nga një flotë ndërkombëtare që  e dallojmë këtu.

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Princ Vidi dërgon një mjek në Shqipëri për të vaksinuar vendasit (E dielë, 8 Mars 1914, Ballinë)

Princ Vidi mori një masë të mençur paraprake para se të shkonte në Durrës. Ai u parapri nga mjeku i tij, doktor Berghausen (+), i cili ka si mision të vaksinojë shqiptarët. Kjo masë higjienike ishte, siç duket, shumë e nevojshme në një vend mjaft primitiv.

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Nisja për në Durrës. Largimi nga Trieste i princit dhe princeshës Vid (E hënë, 9 Mars 1914, Ballinë)

Princi dhe princesha Vid, ose për të folur më saktë, princi dhe princesha e Shqipërisë u nisën të enjten e kaluar për në Durrës, ku arritën pardje. Ata u nisën në bordin e « Taurus-it » me festime të mëdha. Ndërsa bateritë e bregdetit, skuadroni austriak dhe anijet e huaja luftarake po qëllonin në drejtim të qiellit, një turmë e madhe shtyhej për të marrë pjesë në këtë nisje (udhëtim) historike.

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Hyrja në Durrës e mbretit të Shqipërisë.  Sot është dita që sovrani i ri do ta bëjë shpalljen e ngjitjes së tij në fron para popullit (E premte, 13 Mars 1914, Ballinë)

Vidi I, mbreti i Shqipërisë, Princ Vidi, do të bëjë sot shpalljen e ngjitjes një fron para popullit të tij. Lexuesit tanë do të lexojnë më tej tekstin e kësaj shpallje. Dje morëm dokumentat e para në lidhje me hyrjen e sovranëve në Durrës. Ata u mirëpritën me një entuziazëm për të cilin kemi folur. Kjo është një faqe historike që botojmë këtu.

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Mbretëresha e Shqipërisë dhe fëmijët e saj (E mërkurë, 20 maj 1914, f. 5)

Kjo fotografi tregon mbretëreshën e Shqipërisë dhe fëmijët e saj në mes të popullit të tyre të ri, në Durrës. Princat e rinj janë të rrethuar nga ushtarët të cilët kanë kujdestarinë (mbrojtjen) e tyre.

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Dy fotografi të Esat Pashës të një distance kohore njëvjeçare (E premte, 22 maj 1914, Ballinë)

Esat Pasha, i cili u arrestua me urdhër të mbretit të Shqipërisë, ka luajtur një rol kryesor në rrjedhën e luftës në Ballkan. Ne botojmë këtu dy fotografi të tijat, të shkrepura gjatë një distance kohore njëvjeçare : njëra e paraqet pas marrjes së Shkodrës, ku ai ishte një mbrojtës i madh ; tjetra ndërsa ai shoqëron Princ Vidin gjatë hyrjes së tij në Durrës.

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Mbrojtja e Durrësit – Princ Vidi dhe trupat e tij (E mërkurë, 17 qershor 1914, f. 8)

Ne e dimë se çfarë ngjarjesh të rënda po ndodhin sot në Shqipëri. Durrësi është i rrethuar nga rebelët myslimanë. Princ Vidi ka, për tu mbrojtur në kryeqytetin e tij, kontigjentin e marinarëve austriakë dhe italianë, i përbërë nga trupat malësore dhe mirditore.

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Lufta midis Princ Vidit dhe kryengritësve rreth Durrësit (E martë, 23 qershor 1914, f. 5)

Durrësi, teatër i luftërave historike, ofron në këtë moment aspektin e një qyteti të rrethuar. Princ Vidi, në mes të trupave besnike, ende u bën ballë kryengritësve myslimanë, të cilët dëshirojnë ta detyrojnë atë të heqë dorë nga froni. Luftimet të përgjakshme, për të cilat kemi raportuar, janë zhvilluar në të gjithë qytetin.

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Durrësi, gjatë rrethimit – Varrosja e viktimave (E martë, 30 qershor 1914, f. 5)

Durrësi, gjatë këtyre ditëve të fundit të rrethimit, ofroi një spektakël të vajtueshëm. Rrugët ishin plot të plagosur, dhe, fare thjeshtë, u varrosën viktimat e luftimeve të fundit. Ne e dimë se situata e Princ Vidit është bërë shumë kritike dhe se Bib Doda, princi i Mirditës, është mbështetja e tij e vetme në vend.

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Shqiptarët furnizohen me municione (E dielë, 12 korrik, 1914, f. 5)

Shqiptarët që kanë mbetur mbrojtës të fronit të prirur nga Princ Vidi u lejuan kohët e fundit të furnizoheshin me municione. Ne i shohim ata të furnizohen, gjë e cila u ka lejuar atyre të rezistojnë deri tani dhe falë furnizimit, Durrësi nuk ka kapitulluar.

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Në Shqipëri. Ai u largua ! U largua me siguri ! (E premte, 4 Shtator 1914, f. 7)

Durrës, 3 Shtator. Princ Vidi u largua në orën tetë të mëngjesit në bordin e anijes italiane Misurata, në drejtim të Venecias.

 

Flamuri kuq e zi valvitet në pallatin e qeverisë në Vlorë, ndërsa flamuri turk valvitet në kazermat e xhandarmëve, ku ndodhen kryengritësit.

 

Udhëheqësi i kryengritësve u dha konsullatave garanci në lidhje me rendin publik.

 

Kolonia evropiane është mjaft e qetë.

 

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France