Le Rappel (1876) / Fjalimi mbresëlënës i Victor Hugo, i lexuar në varrimin e shkrimtares George Sand nga miku i tij Paul Meurice

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 8 Qershor 2020

 

Më 8 qershor 1876 u nda nga jeta në moshën 71 vjeçare shkrimtarja e mbi 70 romaneve, kritikja letrare dhe gazetarja e shquar franceze George Sand (Amantine Aurore Lucile Dupin).

 

Me këtë rast, gazeta “Le Rappel” ka botuar, të hënën e 12 qershorit 1876, në ballinë, fjalimin mbresëlënës të shkrimtarit dhe politikanit të shquar francez, Victor Hugo, lexuar në momentin e varrimit të zonjës Sand nga miku i tij Paul Meurice, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Ne morëm nga Nohant-i përmes telegrafit lamtumirën e Victor Hugo-së drejtuar George Sand-it :

 

“Unë vajtoj një të vdekur dhe përshëndes një të pavdekshme.

 

E kam dashur, admiruar, adhuruar; sot, në qetësinë e shenjtë të vdekjes, e vështroj.

 

E përgëzoj sepse ajo që ka bërë është madhështore, dhe e falënderoj sepse ajo që ka bërë është e mirë. Mbaj mend që një ditë i kam shkruajtur : Faleminderit që keni një shpirt kaq të madh.

 

A e kemi humbur ?

 

Jo.

 

Këto figura të larta zhduken, por nuk harrohen. Madje, mund të themi se ato bëhen të vërteta (realizohen). Duke u bërë të padukshme në njërën formë, ato bëhen të dukshme në tjetrën. Shndërrim sublim. Forma njerëzore është një okultacion (maskim). Ajo fsheh fytyrën e vërtetë hyjnore e cila është ideja. George Sand ishte një ide : ajo gjendet jashtë trupit, tashmë e lirë; ajo vdiq, ja tashmë e gjallë.

 

Patuit dea. (Hyjneshë – Perëndeshë)

 

George Sand zë një vend unik në kohën tonë. Disa janë burra të mëdhenj; ajo është gruaja e madhe.

 

Në këtë shekull që ka për ligj (mision) përfundimin e revolucionit francez dhe fillimin e atij njerëzor, barazia gjinore duke qenë pjesë e barazisë së burrave (njerëzve), një grua e madhe ishte e nevojshme. Kësaj gruaje iu desht të dëshmonte se ajo mund të mbartë të gjitha aftësitë tona mashkullore pa humbur asgjë nga aftësitë e saj engjëllore; të jetë e fortë pa pushuar së qeni e butë : George Sand është kjo dëshmi.

 

Duhej dikush që të nderojë Francën, pasi shumë të tjerë e turpërojnë atë. George Sand do të jetë një nga krenaritë e shekullit dhe të vendit tonë. Asgjë nuk i ka munguar kësaj gruaje plot lavdi. Ajo ishte zemërmadhe si Barbès, mëndjendritur si Balzac, shpirtmadhe si Lamartine.

 

Renditja e kryeveprave të saj është e panevojshme. Pse të bëhemi plagjiaturë e kujtesës publike? Ajo që karakterizon fuqinë e tyre është mirësia. George Sand ishte e mirë; gjithashtu atë e kanë urryer. Admirimi ka një armik, urrejtjen, ashtu si entuziazmi ka përbuzjen. Urrejtja dhe përbuzja e vënë në pah, duke dashur të bëjnë të kundërtën. Fishkëllima llogaritet nga pasardhësit si një zhurmë lavdie. Kush është kurorëzuar është gjuajtur me gur. Është natyrshme, dhe fyerjet e ulëta maten mbi madhështinë e brohoritjeve.

 

Qeniet si George Sand janë mirëbërëse publike. Ato kalojnë, dhe sa fare pak janë larguar, shohim në vendin e tyre, i cili dukej bosh, të lindë (mbijë) një realizim i ri i progresit.

 

Sa herë që vdes një nga këto krijesa të fuqishme njerëzore, ne dëgjojmë si një tingull të jashtëzakonshëm krahësh (fletësh) : diçka ikën, diçka ndodh.

 

Toka, si qielli, ka eklipset e saj; por këtu poshtë, ashtu si më lart, rishfaqja ndjek zhdukjen. Pishtari i cili ishte një burrë apo një grua dhe që është shuar në këtë formë, rindizet në formën e idesë. Atëherë kuptojmë se ajo që menduam se ishte e fikshme në fakt është e pafikshme. Ky pishtar rrezaton më shumë se kurrë; tani, ai është pjesë e civilizimit; ai hyn në qartësinë (kaltërsinë) e gjerë njerëzore; i shtohet asaj; dhe era e shëndetshme e revolucioneve e lëkund atë, por e bën gjithashtu të rritet; sepse frymët misterioze që shuajnë dritën e rremë ushqejnë realen (të vertetën).

 

Punëtori është larguar; por puna e tij është bërë.

 

Edgar Quinet vdes, por filozofia sovrane lë varrin e tij dhe, nga maja e këtij varri, këshillon njerëzit. Michelet vdes, por pas tij qëndron në këmbë historia e cila gjurmon rrugën e së ardhmes. George Sand vdes, por ajo i lë të drejtat e grave mes nesh, duke u bazuar në gjeninë e tyre. Kështu plotësohet revolucioni. Qajmë të vdekurit, por të vëmë re ngjarjet; faktet përfundimtare lindin falë këtyre mëndjeve krenare pararendëse. Të gjitha të vërtetat dhe të gjitha drejtësitë janë nisur rrugës drejt nesh, dhe pra kjo është zhurma e krahëve (fletëve) që ne dëgjojmë.

 

Le të pranojmë atë që na lënë të vdekurit tanë të shquar kur largohen prej nesh; dhe, me kokën drejt të ardhmes, le të përshëndesim, të qetë dhe të zhytur në mendime, ardhjet e mëdha që na njoftojnë këto nisje të mëdha.”

 

 

* Çdo gazetë online apo print, çdo portal që merr këtë shkrim duhet të citojë autorin në fillim të shkrimit (Nga Aurenc Bebja, Francë) dhe burimin e informacionit në fund (Blogu © Dars (Klos), Mat – Albania), si dhe të vendosë linkun e burimit : https://www.darsiani.com/la-gazette/le-rappel-1876-fjalimi-mbreselenes-i-victor-hugo-i-lexuar-ne-varrimin-e-shkrimtares-george-sand-nga-miku-i-tij-paul-meurice/. Në rast të kundërt mos e publiko.

 

 

Publikuar në :

 

https://americaneye.al/fjalimi-mbreselenes-i-victor-hugo-ne-varrimin-e-shkrimtares-george-sand/

 

https://www.kultplus.com/libri/fjalimi-mbreselenes-i-victor-hugo-ne-varrimin-e-shkrimtares-george-sand/

 

https://www.balkanweb.com/le-rappel-1876-fjalimi-mbreselenes-i-victor-hugo-i-lexuar-ne-varrimin-e-shkrimtares-george-sand-nga-miku-i-tij-paul-meurice/

 

https://shqiptarja.com/lajm/le-rappel-1876-fjalimi-mbreselenes-i-victor-hugo-i-lexuar-ne-varrimin-e-shkrimtares-george-sand-nga-miku-i-tij-paul-meurice

 

https://fjala.al/2020/06/08/fjalimi-mbreselenes-i-victor-hugo-i-lexuar-ne-varrimin-e-shkrimtares-george-sand/

 

https://www.botasot.info/historia-lajme/1307234/le-rappel-1876-fjalimi-mbreselenes-i-victor-hugo-i-lexuar-ne-varrimin-e-shkrimtares-george-sand-nga-miku-i-tij-paul-meurice/

 

http://www.standard.al/2020/06/08/fjalimi-mbreselenes-i-victor-hugo-i-lexuar-ne-varrimin-e-shkrimtares-george-sand/

 

https://opinion.al/fjalimi-mbreselenes-i-victor-hugo-i-lexuar-ne-varrimin-e-shkrimtares-sand/

 

https://tiranapost.al/art-dhe-kulture/le-rappel-1876-fjalimi-mbreselenes-i-victor-hugo-i-lexuar-ne-var

 

https://alb-spirit.com/2020/06/08/le-rappel1876fjalimi-mbreselenes-viktor-hygo-lexuar-ne-varrimin-e-shkrimtares-george-sand-nga-miku-tij-paul-meurice/

 

https://tirananews.al/figurat-e-larta-zhduken-por-nuk-harrohen-fjalimi-i-hugo-ne-vdekjen-e-shkrimtares/

 

https://korcajone.al/2020/06/08/le-rappel-1876-fjalimi-mbreselenes-i-victor-hugo-i-lexuar-ne-varrimin-e-shkrimtares-george-sand/

 

https://dosja.al/dosja-shkrimtarja-2/

 

https://bulevardionline.com/2020/06/08/fjalimi-mbreselenes-i-victor-hugo-ne-varrimin-e-shkrimtares-george-sand/

 

https://www.voal.ch/le-rappel-1876-fjalimi-mbreselenes-victor-hugo-lexuar-ne-varrimin-e-shkrimtares-george-sand-nga-miku-tij-paul-meurice/

 

https://gazetametro.net/fjalimi-mbreselenes-i-victor-hugo-ne-varrimin-e-shkrimtares-george-sand/