1885 / “Thëllëzat e Fatmës”, tregimi i Leïla Hanoum në librin e saj “Sheherazadja e re”, që përshkruan mizoritë e Ali Pashë Tepelenës dhe mirësitë e bijës së tij

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 28 Prill 2023

Në faqet 115 – 119 të librit “La nouvelle Schéhérazade — Sheherazadja e re” të Leïla Hanoum-it, botuar në Paris më 1885, gjejmë një tregim mbi Ali Pashë Tepelenën dhe vajzën e tij “Les tourterelles de Fatma — Thëllëzat e Fatmës”, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Thëllëzat e Fatmës

nga Leïla Hanoum

Në pashallëkun e Shqipërisë, në Janinë, dikur sundonte Ali Mehmet Pasha (Ali Pashë Tepelena). Ai ishte një njeri mizor dhe fanatik, një tiran i vërtetë, siç u imponon ndonjëherë despotizmi krahinave të nështruara; por askush nuk do të kishte guxuar të ngrinte zërin për të kërkuar drejtësi.

Ankesa ose qortimi do të kishte vdekjen për përgjigje. Myslimanët, të mësuar me nënshtrim, ulën kokat; vetëm të krishterët murmurisnin me zë të ulët kundër zgjedhës që i shtypte.

Ali Pasha kishte një vajzë : Fatmën, një brune dhjetëvjeçare, sytë e zinj të së cilës përhapnin dritë si dielli afrikan dhe shpirti i saj ishte i butë si një pëllumbeshë. Tekë e çuditshme e natyrës që nxjerr trëndafila mbi kaçube! Në pallatin e frikshëm të Janinës, Fatmën e donin aq sa i urreshin të atin, kishte aq miq sa i ati armiq, dhe nëse herë pas here një krah hakmarrës mendonte të ngrihej kundër të pabesit, kujtimi i Fatmës e çarmatoste: sepse fëmija i dashur dukej se kishte lindur për të zbutur mizoritë e babait të saj.

Ali Pasha i urrente të krishterët. Fatmës i vinte keq për ta. Shpesh, vajza e vogël, me një përkëdhelje apo një fjalë të butë, merrte më shumë hire se të gjitha ambasadat e fuqive europiane. Barbari ndjente zemrën t’i shkrihej në kontakt me këtë zemër të pastër dhe naive, dëgjonte llafet fëminore të këtij engjëlli të mirë që Zoti kishte vendosur në rrugën e tij.

Krijesë e vogël e dashur dhe e ëmbël, çfarë detyre plot gracka e trishtim kishte mbi supe ! Por me çfarë guximi e çfarë durimi e realizoi çdo ditë !... Përhapje dashamirësie ku mbretëron padrejtësia; për të ngushëlluar të shtypurin, për të mbështetur të dobëtin, për të inkurajuar të pafatin, për të shpëtuar të dënuarin, për të falur fajtorët, kjo është ajo që Fatma u përpoq të bënte në Janinë; Prandaj, myslimanët dhe të krishterët e bekuan njëzëri këtë vajzë të vogël, aq të vogël në moshë, aq të madhe në zemër, të cilën e kishin pagëzuar me pseudonimin Mélêk (engjëll).

Një ditë Ali Pashës i ra në vesh se kundër tij ishte kurdisur një komplot. Një dervish i vjetër la të kuptohej se të krishterët nuk ishin të huaj për të. Menjëherë, duke dashur të japë një shembull të tmerrshëm, guvernatori shkon në qytet dhe, duke ndaluar rrugës një çift të rinjsh shqiptarë që po shkonin në kishën ortodokse për t’u martuar, kap dhëndrin dhe nusen; pastaj, për emocionin e madh të të gjithë të pranishmëve, i lidh me zinxhirë dhe i çon në pallatin e tij.

Është e lehtë të imagjinohet tronditja e përgjithshme për këtë lajm të tmerrshëm. S’kishte më shpresë veç Fatmës; Pikërisht asaj iu drejtuan prindërit e bashkëshortëve të rinj : një degë e dobët shpëtimi, së cilës i ishin bashkangjitur dy jetë të reja !

Fatma e vogël u premtoi se do të bindte pashain. Kështu ajo shkoi, pas namazit, në hajatin ku Shkëlqesia e Tij ishte shtrirë në mënyrë të pahijshme për të tymosur çibukun. Fatma kishte marrë në duart e saj të lezetshme dy thëllëza që i kishte për zemër dhe që i ati i kishte dhuruar gjatë Bajramit të fundit. Duke u dridhur, me zemrën e saj të trazuar fort, vajza e vogël qëndroi midis mureve të hajatit, duke iu lutur në heshtje Allahut që t’ia zbuste zemrën Ali Pashës.

— Çfarë do, e dashura ime, dhe pse po vjen kaq vonë në selamlik ? pyeti guvernatori, duke parë një emocion të papërmbajtur në sytë e së bijës.

— Shkëlqesi, dua që të më jepni për një moment jataganin tuaj, u përgjigj Fatma me një zë të prerë.

— Dhe çfarë do të bësh me të, o bijë e shkretë ?

— Që të pres kokat e këtyre thëllëzave dhe t’i ekspozoj sonte në dritaret e kështjellës tuaj...

— Çfarë të kanë bërë këto krijesa të pafajshme që je kaq mizore me to ? tha Ali Pasha, i habitur që në zemrën e pastër të së bijës mbiu një ndjenjë gjakmarrjeje.

— Ato nuk më kanë bërë asgjë më shumë, babai im, se ata të dy të krishterët që do të flijohen pas pak; por, për të qenë të denjë për ju, a nuk duhet të sakrifikojmë pafajësinë ndaj shpifjeve dhe padrejtësive ?...

Ali Pasha shikoi të bijën : ajo kishte lotë të mëdhenj në sy; e tërhoqi butësisht pranë vetes dhe duke e përqafuar i tha :

— Mbaji thëllëzat e tua, e shtrenjta ime; Unë do të fal çiftin e krishterë, me kusht që të mos më bësh më kurrë një vërejtje të tillë. Lotët e tu, që rrjedhin, e ndaluan hakmarrjen time.

— Le të pengojnë gjakun të rrjedhë njësoj, thirri Fatma ! Të të bëjnë, o babai im, po aq të nderuar nga drejtësia, ashtu siç je i madh nga trimëria ! Është kaq e ëmbël të duhesh nga ata që qeveris ! a nuk është më mirë, më thuaj, të ngjallësh besim sesa frikë ?

— Fatma, tha Ali Pasha pasi u mendua pak çaste, fuqia në duart e mia është si një shpatë e mprehtë që plagos e shtyp, ndërsa mirësia jote, fëmijë i dashur, më duket si një mburojë gjithmonë e gatshme për të mbrojtur ata që dua të godas. Kështu Allahu në mëshirën e tij të pafund e lejon luanin e shkretëtirës të kursejë thëllëzat e pafajshme... Butësia shumë shpesh paralizon forcën më brutale... Vazhdo të jesh e mirë dhe bamirëse, bija ime, dhe jam unë Pashai i Janinës që do të përpiqem të jem si ti !

* Çdo gazetë online apo print, çdo portal që merr këtë shkrim duhet të citojë autorin në fillim (Nga Aurenc Bebja, Francë) dhe burimin e informacionit në fund (Blogu © Dars (Klos), Mat – Albania), si dhe të vendosë linkun e burimit : https://www.darsiani.com/la-gazette/1885-thellezat-e-fatmes-tregimi-i-leila-hanoum-ne-librin-e-saj-sheherazadja-e-re-qe-pershkruan-mizorite-e-ali-pashe-tepelenes-dhe-miresite-e-bijes-se-tij/. Në rast të kundërt mos e publiko.

Publikuar në :

https://americaneye.al/thellezat-e-fatmes-nje-tregim-mbi-ali-pashe-tepelenen-dhe-vajzen-e-tij-fisnike/

https://www.kultplus.com/libri/thellezat-e-fatmes-tregimi-i-leila-hanoum-qe-pershkruan-mizorite-e-ali-pashe-tepelenes-dhe-miresite-e-bijes-se-tij/

https://opinion.al/1885-tregim-nga-libri-sheherazadja-e-re-per-ali-pashe-tepelenen-dhe-vajzen-e-tij/

https://dosja.al/aktualitet/thellezat-e-fatmes-tregimi-i-lela-hanoum-ne-librin-e-saj-sheherazadja-i296261

https://konica.al/2023/04/thellezat-e-fatmes-tregimi-i-leila-hanoum/

https://diasporashqiptare.al/2023/04/28/thellezat-e-fatmestregimi-mbi-mizorite-e-ali-pashes-e-miresite-e-bijes-se-tij/

https://alb-spirit.com/2023/04/28/tregimi-leila-hanoum-qe-pershkruan-mizorite-e-ali-pashe-tepelenes-dhe-miresite-e-bijes-se-tij/

https://www.syri.net/arte-media/588716/ali-pasha-dhe-e-bija-e-tij-fatma-tregimi-i-leila-hanoum-i-vitit-1885-ne-librin-sheherazadja-e-re/

https://vloranews.al/kulture/thellezat-e-fatmes-tregimi-i-leila-hanoum-ne-librin-e-saj-sheherazadja-e-re-qe-pershkruan-mizorite-e-ali-pashe-tepelenes-dhe-miresite-e-bijes-se-tij/

https://plavaeguciasot.com/1885-thellezat-e-fatmes-tregimi-i-leila-hanoum-ne-librin-e-saj-sheherazadja-e-re-qe-pershkruan-mizorite-e-ali-pashe-tepelenes-dhe-miresite-e-bijes-se-tij/

http://www.arsalbanica.mk/1885-thellezat-e-fatmes-tregimi-i-leila-hanoum-ne-librin-e-saj-sheherazadja-e-re-qe-pershkruan-mizorite-e-ali-pashe-tepelenes-dhe-miresite-e-bijes-se-tij/

https://ampress.ca/1885-mizoritw-e-ali-pashes-dhe-miresite-e-se-bijes-pershkruar-ne-librin-e-eleila-hanom-sheherezadja-e-re/