Mati në fillim të shekullit XX. Nga organizimi fisnor tek ndarja territoriale.

Avni Dani, Tiranë – 10 Maj 2018

Mati i dikurshëm (administrativ) ishte shumë më i madh se sot. Përgjatë shekullit të 19 dhe në dhjetëvjetëshin e parë të shek 20, në kohën e organizimit administrativ osman (i fundit është bërë më 1856) ai ishte pjesë e krahinës së Dibrës, e cila përfshihej në Vilajetin e Manastirit. Pas Pavarësisë, Mati do të jetë njëri nga fiset e veçantë të veriut të Shqipërisë, me të cilin ishin të bashkëngjitur edhe 5 bajraqe të tjera që funksiononin më vete.

Kjo ka qenë ndarja që ka funksionuar edhe gjatë viteve të Luftës së Parë Botërore, kohë kur në veri të vendit kanë administruar pushtuesit austriakë. Një hartë të ndarjes territoriale të asaj kohe e ka përgatitur Franz Seiner. Ajo është botuar në vitin 1923 librin “Shqipnia-njoftime gjeografike, statistike e administrative”, të publikuar në Shkodër.

Sipas asaj harte fisi i Matit në vetevete ndahej në gjashtë njësi më të vogla e që ishin përkatësisht: Burreli, Xibërri, Klosi, Lisi, Lukani dhe Prelli. Sipas të dhënave të kohës në 46 fshatrat e Matit jetonin 23.643 banorë, pothuaj tërësisht të besimit musliman.

Së bashku me Matin janë të përfshira si bajraqe që funksiononin më vete edhe Rranxa (Bushkashi), Dardha, Kthella, Lura dhe Selita të cilat së bashku kishin 10 mijë banorë prej të cilëve rreth 6 800 katolikë dhe pjesa tjetër të besimit musliman.

Sic shikohet edhe nga kjo ndarje Mati i asaj kohe ka patur shtrirje territoriale në një pjesë të madhe të Mirditës dhe të Dibrës (sipas ndarjes së sotme).

Pak a shumë e tillë do të mbetet ndarja edhe pas vitit 1921, kur pas qeverisë së Lushnjës, dhe caktimit të Tiranës si kryeqytet, vendi ndahet në Prefektura. Në sistemin e ri administrativ Mati është njëra nga tre nënprefekturat e Prefekturës së Dibrës. Qendra e nënprefekturës caktohet Burreli (me fshtrat përrreth) dhe në përbërje të saj janë katër krahina (Strajca, Lura, Gryka dhe Kthella) të cilat së bashku kanë 36.345 banorë të ndarë përkatësisht : qendra me 7029 banorë, Strajca (Stragju) me 7097 banorë, Lura me 3238 banorë, Gryka me 3003 banorë dhe Kthella me 15976 banorë.

Regjistrimi i bërë në vitin 1921 ka qenë më i hollësishëm se më parë dhe në botimin që cituam më sipër të dhënat janë më të shumta, deri në lagjet e secilit prej fshtrave që në atë kohë përfshinte nënprefektura e Matit.

Një tjetër burim për popullsinë e Matit është edhe botimi “Shqipnia më 1927” i Teki Selenicës. Edhe aty nënprefektura Mat ndahet në 5 krahina (krahina qendër emërtohet si krahina Mat), të cilat së bashku kanë 66 katunde me 5739 shtëpi në të cilat jetojnë 39 945 banorë (muslimanë 31 426,  ortodoksë 3 dhe katolikë 8497).

Në vijim po sjellim të dhënat e plota që kanë për Matin si botimi i vitit 1923 ku jepet organizim fisnor (harta austriake), ashtu edhe ndarja në nënprefekturë. Edhe në botimin e Teki Selenicës ruhet ndarja në prefekturë e krahina, ndonëse ka një ndryshim në përcaktimet e fshtrave të përfshirë në ndarjet krahinore.

1912-1921

FISI I MATJES

23.643 banorë (10 katolikë)

Burela (Burreli): Batra e madhe, Batra e vogël, Burela, Domi, Frankthi, Germani, Gurra e Madhe, Gurra e Vogël, Karica, Midha, Muzhaka, Shilbatra

Xipërri: Beli, Darsi, Fshati, Gurri i Bardhë, Keta, Shkalla, Unjate, Xipërri

Klosi: Bejni, Ceruja, Klosi, Patini, Plesha

Lisia: Burgajeti, Kurdarija, Lisia, Mallunxa, Shllija, Vinjolli

Lukani: Kasnija, Lukani, Murra, Selishta

Prelli: Barbullia, Derjani, Dukagjini, Laçi, Macuklli, Mësuqi, Prelli, Rremlla, Shtjefni, Zmaqi

BAJRAQET QI BANOJNË VEÇMAS

Bishkasi a Rranxa: Bazja, Brija, Hotaj, Kokërlloku, Shtogu, Stojani me 2.191 banorë ndër të cilët 1.995 katolik e 196 mohamedanë.

Dardha: Lashkiza, Fartaj, Zalli i Dardhës me 1198 mohamedanë.

Kthella: (Ferra - Skuraj, Kthella, Malaj, Përlataj, Proseku, Rrësheni, Shebja me 3.952 banorë ndër të cilët 3 371 katolikë e 581 mohamedanë.

Lurja: Me 1.605 banorë ndër të cilët 185 katolikë e 1420 mohamedanë.

Selita: Bozhiga, Dajçi, Gjoçaj, Kurbneshi, Lëkuna, Lufaj, Zajzi me 1 877 banorë ndër të cillët 1 229 katolikë' e 648 mohamedanë.

1921-1927

PREFEKTURA E DIBRËS

(78.383 banorë)

Prefektura e Dibrës nendahet në 3 nënprefektura :

1. Nënprefektura e Dibrës me 14 390 banorë

2. Nënprefektura e Zerqanit me 16.751 banorë

3. Nënprefektura e Maties me 36.345 banorë

NENPREFEKTURA E MATJES

Nënprefektura e Matjes përfshin :

Krahinën e Strajcës me 7097 banorë

Krahinën e Lurës me 3238 banorë

Krahinën e Grykës me 3003 banorë

Krahinën e Kthellës me 15976 banorë

Kryevendi i kësaj nënprefekture asht Burela (Kolaj, Ndreaj, Peruej, Zekolaj) me 384 mohamedan.

Katundet që gjinden ndër rrethe të Burelës

Batra e madhe (Hoxhaj, Kalaj, Pjeshkaj) me 267 mohamedanë.

Batra e vogël (Bukaçi, Çollakaj, Koçaj, Pepaj) me 194 mohamedanë.

Bazja (Cakonaj, Gjindaj, Gjonaj, Kokaj) me 953 banorë (741 katolikë e 212 mohamedanë). Brija me 173 banorë të gjithë katolikë.

Domi (Cakonaj, Demaj, Hutra, Leskaj, Xhokaj) me 109 mohamedanë.

Frankthi (Barçi, Dishanaj, Hysenlikaj, Kërfukaj, Zotaj) me 422 mohamedanë.

Gërmani (Barijoti, Mitraj, Qafa) me 530 mohamedanë

Gurra e Madhe (Alaj, Bakaj, Bozaj, Çakaj, Çerungaj, Çosaj, Canaj, Dukaj) me 1533 banorë gadi të gjithë mohamedanë.

Gurra e vogël (Hamzi, Koçaj, Kurtaj, Lezaj) me 294 mohamedanë.

Hotaj me 129 katolikë

Karica, (Daçaj, Frashnjeti, Kalthaj, Sheshaj) me 598 mohamedanë.

Kokërlloku (Kokërlloku, Ulzogji) me 264 katolikë

Midha (Bushati, Kurt Hysenaj, Sulaj) me 142 mohamedanë

Muzhaka (Balaj, Bashaj, Cenukaj, Likcanaj) me 190 mohamedanë.

Shilbatra (Cenaj, Dedaj, Gjinaj, Kadijaj, Takaj) me 181 mohamedanë

Shtogu me 493 katolikë

Stojani me 175 katolikë

KRAHINA E STRAJCËS

Katundet që gjinden në këtë krahinë :

Bejni (Mahalla e poshtër, Shahini) me 563 mohamedanë.

Beli (Beliti, Hasdrisi, Hoti, Kaceli, Kava, Stafa) me 201 mohamedanë.

Cruja (Cruja, Kokatini, Shënkolli) me 531 banorë (6 shkje e 525 mohamedanë).

Darsi (Mahalla e poshtër, Reçi, Spavali) me 515 banorë (5 katolikë e 510 mohamedanë).

Fshati (Ballshi, Gjunga, Tanushi) me 274 mohamedanë.

Fulqeti (Bulku, Dushku, Idrisi) me 533 banorë gati të gjithë mohamedanë

Guri i Bardhë (Çyrjeti, Ftofsina, Laska, Mahalla e poshtër, Mahalla e xhamisë, Mansi, Tanushaj) me 746 mohamedanë

Keta (Hysejndishaj, Islamaj, Koçaj, Muçaj) me 262 mohamedanë

Klosi (Lazri, Myziri, Palaj, Pasha, Shtogu, Sufaj, Trimaj, Xhetani) me 1325 mohamedanë

Patini (Bërshenji, Has Patini, Laçi) me 708 banorë (6 shkje 702 mohamedanë)

Plesha (Bala, Dashi, Merdita) me 182 mohamedanë

Shkalla (Dalli, Hanej, Mahalla e Epër, Mahalla e Poshtër, Zelaj) me 247 mohamedanë

Unjata (Balli, Çipi, Leti) me 139 mohamedanë.

Xipërri (Dushku, Hanej, Moshna, Sploni, Teguri, Telumi, Velimetaj) me 871 mohamedanë.

KRAHINA E LURËS

Katunde që gjinden ndër rrethe të Lurës :

Bozhiqa me 192 katolik.

Dajci me 218 mohamedan

Gjocaj me 306 banorë (10 katolikë e 296 mohamedanë)

Kurbneshi (Komula, Kurbneshi) me 339 banorë (321 katolikë e 18 mohamedanë)

Lëkuna me 283 banorë (277 katolikë e 6 mohamedanë)

Lufaj (Lufaj i epër, i poshtër) me 281 banorë (232 katolikë e 49 mohamedanë)

Lurja (Burijaj, Fusha, Guri, Katundi i vjetër, Kreja, Naramalla, Sumaj, Vlashaj) me 1619 banorë (187 katolikë e 1432 mohamedanë).

KRAHINA E GRYKËS

Katunde që gjinden ndër rrethe të Grykës :

Gryka (Bijsiti, Dujsiti, Grykanoka, Majesiti, Pashjani, Rusaj) me 794 banorë (7 shkje 787 mohamedanë).

Lashkiza (Lashkiza, Merskalja, Micaj, Surica) me 361 muhamedanë.

Muhuri (Hurdha, Qurkaj, Shqathi, Shqefa) me 949 mohamedanë.

Mustafaj (Lazrej, Mustafaj) me 433 mohamedanë.

Sejna (Mëza, Sejna e epër, e poshtër) me 466 mohamedanë.

KRAHINA E KTHELLËS

Katunde që gjinden ndër rrethe të Kthellës :

Barbulli me 207 mohamedanë.

Bruçi me 131 mohamedanë

Burgajeti (Braneci, Burgajeti, Cibaja, Koçaj) me 974 mohamedanë

Derjani (Daçaj, Mahalla e keqe, Mercijoni, Skuraj) me 719 mohamedanë

Dukagjini me 221 mohamedanë

Ferraj-Skuraj (Ferraj-Skuraj, Shkopeti) me 169 katolikë

Kasnija a Kacnej (Leshaj, Licaj, Margjokaj) me 308 mohamedanë.

Kthella (Kthella, Vjollca) me 292 mohamedanë

Kurdarija (Cumba, Grekaj, Hurdha, Kujtimi, Kurqela, Luxhasi, Spilaj, Suçi) me 1437 banorë (11 katolikë, 21 shkje e 1405 mohamedanë)

Laçi (Cemurataj, Havataj, Ibrahimlikaj, Kullat e Pashës) me 634 banorë (57 katolikë e 577 mohamedanë)

Lisa (Barçaj, Cupaj, Dragjoshi, Faricej, Gjalishi, Shoshaj, Terzija, Tutraku, Zogjaj) me 1577 banorë (3 katolikë, 8 shkje, 1566 mohamedanë)

Lukani (Mahalla e epër, e poshtër) me 412 mobamedanë.

Macuklli (Çurkaj, Dasnjana, Kalvaçi, Narca, Urxallaj, Valxhijasi, Vatdodaj, Xbokaj) me 1309 mohamedanë.

Malaj (Kameci, Malaj, Shjalci, Tena) me 526 banorë mohamedanë.

Mallunxa (Bishkasi, Dedaj, Mallunxa, Mallunxa e epër, e poshtër) me 246 mohamedanë.

Murra (Ferhati, Lalaj, Mehaj) me 555 mohamedanë.

Mësuqi me 112 mohamedanë

Perlataj (Kalba, Katundi i vjetër, Lurthi, Ndoja, Nedhishta, Sari i Bozhiqës, Sari i Dodajt, Sari i Ndreçës, Shtreza, Shullani, Zalli i Lekgegaj) me 1117 banorë (1101 katolikë e 16 mohamedanë) Prelli (Lazrej, Zalluzi) me 346 mohamedanë.

Proseku (Kazaçi, Platkna, Rrushkulli) me 575 mohamedanë

Rremlla (Cenametaj, Kukaj, Rrukaj, Samaj) me 805 mohamedanë

Rrësheni (Bunga, Fusha e Lumthit, Jezulli, Kaçorraj, Rrësheni, Sheshaj, Shtana, Tarrasi) me 878 katolikë

Selishta (Hanaj, Sinanaj, Skënderaj) me 580 mohamedanë.

Shebja me 347 banorë gadi të gjithë katolikë.

Shllija (Budini, Lurasi, Nuraj, Shpensi) me 671 mohamedanë.

Shtjefni (Bnshati, Izagaj, Kastrijoti, Soçaj) me 246 mohamedanë

Vinjalli (Çunaj, Faricaj, Mataj, Selitaj, Volteri) me 383 mohamedanë

Zmaqi me 199 mohamedanë.

1927

TEKI SELENICA, “SHQIPNIA MË 1927”

PREFEKTURA DIBËR

Nënprefektura        3

Krahina                     11

Katunde                    201

Shtëpi                       15 583

Popullsia 83 006 (muslimanë 73 137- ortodoksë 1372 - katolikë 8 497)

Sipërfaqe                 2386 km2

Dendësia                  30 banorë km2

NËNPREFEKTURA MAT

Krahina                     5

Katunde                    66

Shtëpi                        5739

Popullsia 39 945 (muslimanë 31 426 – ortodoksë 30 – katolikë 8497)

KRAHINAT E NËNPREFEKTURËS MAT

KATUNDET E NËNPREFEKTURËS MAT

MATI

(28 katunde me 16636 banorë – 16 599 muslimanë – 11 ortodoksë  – 984 katolikë)

Barbulli                     238

Batrra e Madhe       370

Batrra e Vogël         293

Bruci                          176

Burreli                       358

Burgajeti                  970

Derjani                     932

Dukagjini                 317

Frankthi                    509

Germani                   610

Mallunxa                  246

Gurra e Madhe       1378 (3 ortodoksë)

Gurra e Vogël         371

Karica                       614

Kaceni                       405

Kodra e Rrëshenit  446 (katolikë)

Kulla e Pashës         187 (17 katolikë)

Laci                             515

Macukulli                   1595

Malaj                         516 (katolikë)

Mesuci                      142

Midha                                   175

Muzhaka                   249

Prelli                         460

Rremull                     1014

Shlliu                         717

Shtjefni                     326

Vinjolli                       415 (5 katolikë)

GRYKA

(5 katunde me 2505 banorë – 2505muslimanë – 8 ortodoksë)

Kurdaria                   1357 (5 ortodoksë)

Lisi                             1462 (3 ortodiksë)

Lukani                       603

Murra                        757

Selishta                     740

KTHELLA

(15 katunde me 9443 banorë – 1223 muslimanë – 8020 katolikë)

Bazi                            1127 (775 katolikë)

Bushkashi                 1420 (1410 katolikë)

Bozhiqi                      239 (237 katolikë)

Gjocaj                       459

Kthella e Epër         332 (katolikë)

Kurbneshi                 469 (456 katolikë)

Lami i Madh             289

Lekuna                      371 (362 katolikë)

Lufaj i Epër              387 (284 katolikë)

Perlati                                   1076 (1060 katolikë)

Proseku                     800 (katolikë)

Rrësheni                   1094 (1086 katolikë)

Seleba                       374 (katolikë)

Shebaj                       364 (katolikë)

Zojzi                           553 (348 katolikë)

LURA

(6 katunde me 2779 banorë – 2328 muslimanë – 451 katolikë)

Arrën i Madh           679 (131 katolikë)

Brinja                        428

Fusha e Lurës          427

Guri i Lurës              419

Kreja e Lurës           230

Lurja                          406 (130 katolikë)

STRAJCA (STRAGJU)

(13 katunde me 8850 banorë – 8768 muslimanë – 11 ortodoksë)

Bejni                          684 (2 ortodoksë)

Beli                            250

Darsi                         551

Fshati                        324

Fullqeti                     589 (3 ortodoksë)

Guri i Bardhë          920

Keta                           414

Klosi                          1549

Patini                         1606 (6 ortodoksë)

Plesha                       234

Shkalla                      358

Unjate                        219

Xibrri                        1152

© Avni Dani

Blogu : Dars (Klos), Mat – Albania